Met Rubicon: het einde van de Romeinse Republiek van Tom Holland verschijnt er een nieuw boek over deze al vrij uitvoerig beschreven en verfilmde periode. Maar de auteur heeft er door zijn schrijfstijl een rijk boek van gemaakt, vlot en vaak met een knipoog (met tussentitels als 'Sulla Redux' of 'Oorlog tegen de terreur'). Op die manier bereikt hij de perfecte toon: niet te academisch en niet te losjes.
Holland laat zich leiden door de historische verwikkelingen waarin de jonge Romeinse republiek meegesleept werd. Uiteraard spelen de grote jongens de hoofdrollen: Sulla, Pompejus, Caesar. Ze worden echter geschraagd door de goed uitgewerkte karakterisering van de vele 'kleintjes' errond; mannen als Clodius, Hortensius en Lucullus. Zelden is de persoonlijke spanning tussen de triumviri Caesar, Pompejus en Crassus zo helder beschreven als hier. Zelden werden niet alleen de plannen van Caesar opgesomd, maar werd ook het waarom daarvan geduid. Zelden zijn bovendien de stad Rome en haar alledaagse bewoners zo levendig getekend dat die bijna zichtbaar worden. Andere werken overschouwen de gebeurtenissen door de mist van tweeduizend jaar, met dit boek hang je er niet boven, je zit er middenin.
Desondanks slaagt Holland er in een niet te gekleurde geschiedenis te schrijven. Vaak worden de sociale misstanden in de Romeinse republiek gebruikt om bijna propagandistisch materiaal te schrijven. Romeinen leefden echter volgens andere normen, zodat dergelijke boeken vaak onterecht figuren in een positief of negatief kamp duwen. Holland weet daarentegen door zijn beschrijving van de Romeinse maatschappij inzicht te geven in de problematiek. Hij tracht zelfs begrip ervoor op te wekken, zonder de gebeurtenissen zomaar goed te praten. Het enige personage dat misschien op wat meer mededogen kan rekenen dan het verdient, is Cicero. De uitgebreide bronvermelding van diens correspondentie zal er wel iets mee te maken hebben.
Het gedetailleerde en levendige relaas dat de geschiedenis bij momenten echt spannend maakt, heeft natuurlijk ook een keerzijde. Coalities wisselen razendsnel en nieuwe personages, met vaak verwarrend goed op elkaar lijkende namen, worden zo snel geïntroduceerd dat wie niet helemaal thuis is in de materie al snel het noorden dreigt kwijt te raken. Ook het laatste hoofdstuk, over de consolidatie van Augustus' alleenheerschappij, verdient beter dan op een drafje afgewerkt te worden. Bovendien was een verklarende namenlijst geen overbodige luxe geweest. Toch bezondigt Holland zich niet aan namedropping of voetnoten in voetnoten. Anderzijds beperkt hij zich hoofdzakelijk tot het samenleggen van de gangbare opvattingen en brengt hij weinig fundamenteel nieuwe inzichten. Dan nog is dit een prestatie van formaat., die de interesse in de Romeinse geschiedenis zal aanzwengelen. Het wordt uitkijken naar Tom Hollands volgende boek over de Perzische Oorlogen (Persian fire) [Dieter Wildemauwe]

Over het einde van de Romeinse Republiek en de overgang naar het Romeinse keizerrijk, hetgeen zich in de jaren voor het begin van onze jaartelling afspeelde, is aardig wat geschreven door zowel klassieke als moderne historici. Des te opmerkelijker is het dat Tom Holland met 'Rubicon' een geheel nieuw boek heeft geschreven. Een boek waar op elke bladzijde het schrijfplezier vanaf spat. Holland brengt de hoofdrolspelers, bijvoorbeeld de generaals Sulla, Pompeius, Julius Caesar, de politicus Cato en de grote redenaar Cicero tot leven. Bij hen zijn het geen historische 'gestalten', zoals je zo vaak aantreft, maar mensen van vlees en bloed. Holland beschrijft gedetailleerd hoe de rivaliteit van enkele mannen leidde tot de vernieting van eeuwenoude vrijheden van Rome en uiteindelijk tot vestiging van een keizerrijk en dat gevolgen had voor de miljoenen inwoners van dat gigantische rijk. De Romeinse geschiedenis wordt nog steeds populairder. Die belangstelling zal door dit boek alleen nog maar groter worden. Met afbeeldingen en kaarten in zwart-wit, noten, een chronologie, bibliografie en register.